Over de eenhoorn en de maagd, reizen en thuis-zijn

Net voor ik de Sint-Pietersbasiliek in Rome uitloop, kijk ik nog even over mijn schouder omhoog. En dan zie ik ze, net onder de dakrand, een baan zonlicht glanzend op een gouden hoorn. Verrast blijf ik staan. Hier had ik ze niet verwacht, dat tweetal dat voor mij persoonlijk een bijzondere betekenis heeft: de eenhoorn en de maagd.

Ik ben zo iemand die makkelijk kan reizen in haar hoofd. Diep in een boek duiken en zo een andere wereld of cultuur leren kennen. Toch moet ik mijn reislustige vriendin N gelijk geven: er is een zekere losmakende directheid aan het ter plekke ervaren van een plek, een gebouw, een kunstwerk.

De regen tikt genoeglijk op de ramen terwijl ik dit stukje schrijf. Het voelt ook heerlijk geborgen om weer thuis te zijn. Vredig terug te kijken op een reis die niet alleen mooi en ontspannend maar ook leerzaam was. Tussen de stralende zonneschijn, de hectiek van Rome en de daaropvolgende rust van het Latijnse platteland, zaten er namelijk enige momenten die heel inspirerend waren.

We kennen eenhoorns de dag van vandaag als schattige, “my little pony”-achtige wezentjes. Maar in eerdere eeuwen stonden ze bekend als woeste en ongebreidelde wezens. Gevaarlijk, met hun lange, spitse hoorns die ze als wapens gebruikten om andere monsters te bevechten, of onverlaten te verdrijven die het waagden hun woud te betreden.

Alleen een maagd kon de vervaarlijke eenhoorn veilig naderen. Wanneer het wilde dier zo’n puur wezen ontmoette, werd hij vanzelf rustig en legde zijn hoofd in haar schoot. Het op het oog zo vanzelfsprekend vreedzame beeld van de eenhoorn en de maagd symboliseert eigenlijk een heel verhaal, dat eindigt met de overwinning van zuiverheid op primitieve kracht. De woeste eenhoorn geeft zich vrijwillig gewonnen aan een schijnbaar weerloos wezen, dat niet eens probeerde hem te bevechten.

De maagd en de eenhoorn zijn niettemin geen echte tegengestelden. Over de eenhoorn wordt ook verteld dat hij met zijn hoorn onzuiver water kan ontdoen van alle smetten. Hij draagt dus ergens in zichzelf het zuivere dat met het beeld van de maagd wordt geassocieerd. En de maagd die hem onbevreesd tegemoet treedt, draagt iets van de kracht van de zo assertieve eenhoorn in haar eigen binnenste.

De eenhoorn zou tijdens de Italië-reis nog vaker opduiken. Toen we eenmaal de mensenmassa ontvlucht waren en ons tussen de olijfboomgaarden begaven, troffen we hem samen met de maagd in renaissancetuinen en schilderingen. En toen ontmoette ik ze, helemaal op het eind van de reis, nog één keer. Dit keer zag ik ze in combinatie met een spreuk die in de middeleeuwen met het beeld van de eenhoorn en de maagd werd geassocieerd: “Virtus securitatem parit”.

Oftewel: deugd brengt veiligheid voort.

Het zette me aan het peinzen over weer een nieuwe betekenislaag in dit mooie, symbolische beeld.

Wat is veiligheid? Je kunt er veel definities aan geven. Maar voor mij is veiligheid te beschrijven als: het vredige gevoel ergens thuis te zijn, wetend dat dit thuis ondoordringbaar is.

Als veiligheid moet voortgebracht worden, dan betekent dat dus dat we ons wel eens onveilig voelen. Dat hoeft niet zo dramatisch te zijn dat je trillend in een hoekje zit, het kan ook heel subtiel zijn, een gevoel van ongemak of irritatie. In het dagelijkse leven worden we wel eens geconfronteerd met verschillende invloeden die in ons persoonlijke domein proberen binnen te dringen.

Datgene wat je domein binnendringt kan iets letterlijks, fysieks zijn, of iets ontastbaars, maar een onaangenaam gevoel is het in elk geval. Het kan iemand zijn die maar niet kan ophouden met het vertellen van negatieve verhalen, of iemand die je ineens scherp bekritiseert terwijl je zijn mening niet had gevraagd. Het lawaai van grote mensenmassa’s of stampende muziek. De ziektekiemen van een griepbesmetting of iemand die iets persoonlijks van je steelt. De sfeer van ‘time is money’ of een brutale vraag die geen rekening houdt met je gevoelens…

Op zo’n moment kun je je voelen alsof er over je grenzen heen wordt gelopen. Hoe sensitiever je bent voor wat er om je heen gebeurt, hoe sneller je je daardoor overweldigd kunt voelen. Onveilig. Wat kun je daaraan doen?

Wanneer het gaat over gezondheid, dan wordt wel eens gewezen op het belang van het op peil houden van je immuniteit: voldoende vitamine C binnenkrijgen, groenten en fruit eten, etc.

Wanneer het gaat over relaties, dan zijn er soortgelijke adviezen: trek grenzen, zeg nee, baken je energieveld af.

Beide soorten adviezen zitten niet geheel naast de waarheid, maar ze raken ook niet de kern van de zaak.

Om maar te beginnen met de meest fysieke vorm van immuniteit: zolang jij je veilig voelt, diep in jezelf, zal je immuunsysteem daarop reageren met kracht en werkzaamheid. Het reageert op jouw overtuiging dat besmettingen niet zomaar bij je binnen kunnen dringen. Het staat sterk zolang jij je sterk en in harmonie met jezelf voelt, en houdt ziektekiemen buiten (daarover schrijft Christiane Beerlandt heel verhelderend in haar boek De Sleutel tot Zelf-Bevrijding).

Maar hoe kun je je veilig voelen als je continu een strijd aan het voeren bent om ongewenste invloeden buiten je psychische grenzen te houden? Wanneer je probeert negatieve collega’s het zwijgen op te leggen, mensen met negatieve sferen te negeren, oordopjes in moet doen om lawaaiige buren buiten te sluiten?

Het antwoord op die vraag, bepeinsde ik in de schaduw van een Italiaanse villa, werd inderdaad heel mooi weergegeven in het beeld van de eenhoorn en de maagd.

De maagd symboliseert voor mij het onaantastbare in de mens. Ze is enerzijds het vrouwelijke, ontvankelijke, maar anderzijds is ze heel en compleet op zichzelf. Ze vervult zichzelf. Daardoor is er ook geen manier waarop de agressie van de eenhoorn haar zou kunnen raken, ook al zou hij dat willen. Maar die neiging voelt hij niet eens, want hij reageert op haar uitstraling van zichzelf-genoeg-zijn, van heelheid en zuiverheid. Er is geen besmette lacune in haar energieveld waarin hij zijn hoorn zou moeten drijven.

De eenhoorn symboliseert dan weer de assertieve kracht in de mens. Hij richt zijn hoorn fier opwaarts en treedt trots naar voren. Hij twijfelt niet aan zijn waarde. Hij twijfelt ook niet aan wat hem te doen staat. Hij wordt niet beteugeld: waar hij zijn kracht voor gebruikt, is zijn vrije keuze. Voelt hij iets te moeten doen, dan handelt hij.

Maar vergeet de maagd in jou wie ze is… klimt ze hoog in een toren van gedachten of verre dromen, of gaat ze dobberen op wegvoerende golven vergetelheid, of begint ze te denken dat ze anderen nódig heeft om compleet te zijn… dan raakt er een heel gebied in je binnenste, tussen je diepste Kern en je grenzen, leeg. Haar aanwezigheid is er niet te voelen. Buitenstaanders hebben niet eens door dat dit nog steeds jouw gebied is, want jij bent nergens te bekennen. Ze wandelen er dus zo binnen, zonder zelfs maar door te hebben dat ze iemand anders’ gebied zijn binnengegaan.

Vergeet de eenhoorn in jou wie hij is… miskent hij zijn waarde en zijn kracht, houdt hij zichzelf tegen om naar buiten te komen, trots op wie hij van nature is, begint hij te twijfelen en handelt hij niet spontaan en vertrouwend op wat hij aanvoelt als zijnde het juiste… dan verflauwt zijn kracht en is er ineens een heel stuk grens dat vervaagt tot een onbestaande lijn. Daar kan iemand makkelijk, al dan niet onbewust, met modderige voeten en schreeuwende stem overheen stampen. 

Dus laat ze zichzelf zijn. De maagd die zichzelf vervult, en de eenhoorn die zich krachtig manifesteert. Laat ze elkaar ontmoeten, diep in je liefdevolle hart, en elkaar in evenwicht houden. Samen scheppen ze een thuis dat je altijd met je meedraagt. Een thuis dat vredig en ondoordringbaar is. Veilig.