Op 't gemak

“Weet je wat,” zeg ik energiek. “Straks als we thuiskomen, kunnen we alvast snel even pesto maken, wat dingen snijden en de keuken opruimen.”

Ik zie het gezicht van mijn geliefde even vertrekken bij de woorden ‘alvast’ en ‘snel’. “Waarom?”

“Wel, dan zijn we vanavond op ons gemak, want dan staat alles klaar.” Heerlijk efficiënt, toch? We komen net uit het zwembad en het lijkt me wel wat om die ontspannen rozige sfeer die je na een uurtje zwemmen krijgt, vanavond ook te hebben.  

“Uhu,” antwoordt J. “Óf we doen nu niks, en nemen er vanavond op ons gemak de tijd voor.”

Het verschil tussen mannen en vrouwen? Of gewoon tussen twee temperamenten? In elk geval: op zo’n moment besef je weer hoe leerzaam menselijke relaties eigenlijk zijn. Want ja, waarom zou de dag niet op het gemak kunnen verlopen, alleen omdat je weet dat er straks nog dingen gedaan moeten worden? Waarom zou je een rozige sfeer afbreken… met als doel om die later weer te hebben? Niet zo hier-en-nu.

Een poosje later zit ik te lezen over meditatietechnieken.

“Grappig,” merk ik op. “Eigenlijk hebben heel veel technieken met elkaar gemeen dat de eenvoudigste begint met ademhalen. Prachtig eigenlijk, want dat doet iedereen en kan iedereen.”

“Tja,” zegt J. “Er zit ook wat in om daar te beginnen. Want als je al niet rustig de tijd kunt nemen om adem te halen, hoe kun je dan rustig de tijd nemen voor andere dingen?”

Ik incasseer de veelbetekenende blik met rollende ogen. “Al goed, al goed. Ik heb al gezegd dat we niks alvast snel hoeven te doen.”

Ademhalen is zo’n vanzelfsprekend maar wonderlijk proces. Je doet het zonder erbij na te denken, zelfs in je slaap. In dat opzicht is het net zoiets als je maag of je nieren: die doen hun werk zonder dat jij er bewust mee bezig moet zijn. Maar kies je ervoor om wel bewust met je lichaam bezig te zijn, dan is je ademhaling een van de eerste dingen die je meteen kunt beïnvloeden. Een proces waaraan je precies kunt merken hoeveel invloed je eigenlijk op je lichaam kunt uitoefenen. Als je je laat meeslepen door stress of paniekerige gedachten begin je kort en hijgerig te ademen. Op het moment dat je je bewust ontspant, merk je dat je ademhaling meteen volgt: die wordt dieper en rustiger. 

In het boek De Sleutel tot Zelf-Bevrijding van Christiane Beerlandt (over de psychologische kernoorzaak en oplossing van ziekten en aandoeningen) lees je bij de psychologische achtergrond van gezonde ademhalingswegen:

“Vrijheid en autonomie! Ruimte exploreren zonder zelfbeperking. (…) Besef dat je bewustzijn open en onbegrensd is. Kwaadheid en angst zijn slechts uitingen van gevoelens van onmacht; grijp die macht over jezelf.”

Ik vind het altijd boeiend om te kijken hoe die psychologische achtergrond zich uitdrukt in de concrete lichamelijkheid, of in dit geval: in het concrete lichamelijke proces.

We staan niet erg vaak stil bij de vraag waarom we eigenlijk ademhalen. Om te leven, ja, dat weten we: we kunnen wel even onze adem inhouden, maar na hoogstens een paar minuten houdt het op. Als je dan nog geen teug lucht naar binnen zuigt – en het is vrijwel onmogelijk om dat niet te doen, zo groot is die drang – dan zorgt je lichaam er wel voor dat het gebeurt: het draait het licht uit en je longen beginnen vanzelf weer te werken. Maar wat gebeurt er nu eigenlijk precies wanneer we ademhalen?

We hebben zuurstof nodig. En dat haalt ons lichaam uit de lucht die we inademen. Die zuurstof wordt – vereenvoudigd samengevat – door onze cellen gebruikt om voedingsstoffen om te zetten in energie. De reststoffen ademen we weer uit. Omdat er zuurstof bij te pas komt, wordt dit gebeuren een ‘oxidatieproces’ genoemd. Een oxidatieproces dat we veel beter kennen, is verbranding. Iedereen die al eens een tegensputterende barbecue aan de gang heeft proberen te krijgen, kan ervan meespreken: zuurstof brengt het vuur op gang. De blaasbalg, of desnoods gewoon je wangen flink bol blazen, spoort kleine gensters aan om een mooi vuurtje te worden.

Rustig ademhalen betekent: jezelf de tijd geven om stoffen die je helpen om je energie aan te spreken binnen te halen… en de stoffen die je niet nodig hebt, los te laten. Je hoeft niet krampachtig te proberen om alleen zuurstof binnen te krijgen en de rest van de lucht buiten te houden… nee, je ademt lucht in, en je lichaam haalt eruit wat goed is, en ademt de rest gewoon weer uit.

Er zitten, kortom, twee hele mooie boodschappen in het ademhalingsproces verstopt.Ten eerste: wanneer je op ontdekking gaat in het leven, hoef je jezelf nooit beperkingen op te leggen. Snuif de lucht op in wouden en steden, tempels en kerken, in grote gezelschappen, intieme relaties of innerlijk tumult. Open. Onbegrensd. Want ten tweede: jij hebt de macht om te beslissen wat je van je ontdekkingsreis meeneemt en wat je achterlaat. Zonder onderhandelen, schudgevoelens of twijfel. Jij bent degene die beslist wat je behoudt van hetgeen je inhaleert, omdat het je energie geeft… en wat je weer uitblaast omdat het je niets bijbrengt. Rustig. Elk moment. Op ’t gemak.